Bệnh mất ngủ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị

 Nhiều nghiên cứu khác nhau trên thế giới đã chỉ ra tỷ lệ mắc bệnh mất ngủ chiếm 10 – 30% dân số, con số này tiếp tục tăng và có thể lên đến 50 – 60%.  Mất ngủ ngắn hạn hoặc lâu ngày có thể khiến tinh thần không minh mẫn, ảnh hưởng đến năng suất làm việc và sức khỏe tổng thể.

Vậy bệnh mất ngủ là gì? Cùng ECO Pharma tham khảo bài viết dưới đây.

Bệnh mất ngủ là gì? 

Bệnh mất ngủ là gì? Bệnh mất ngủ là một tình trạng gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ, thường xuyên tỉnh giấc lúc giữa đêm, khó duy trì giấc ngủ sâu hoặc cảm thấy mệt mỏi sau khi thức dậy. Mất ngủ không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống hàng ngày. Một giấc ngủ tốt sẽ kéo dài từ 7 – 8 giờ mỗi đêm đối với người trưởng thành.

Trong một số trường hợp, nhiều người trưởng thành gặp phải tình trạng mất ngủ ngắn hạn, nguyên nhân có thể là căng thẳng hoặc các sự kiện buồn trong cuộc sống và tình trạng này có thể kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần. Tuy nhiên, một số người gặp phải vấn đề mất ngủ kéo dài, còn được gọi là mất ngủ mãn tính, kéo dài từ ba tháng trở lên. Mất ngủ có thể là một vấn đề độc lập hoặc có thể liên quan đến các vấn đề bệnh lý hoặc việc sử dụng các loại thuốc khác.

Nguyên nhân mất ngủ

Nguyên nhân mất ngủ có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, từ căng thẳng hàng ngày đến các vấn đề y tế phức tạp. Một số nguyên nhân có thể gây ra bệnh mất ngủ, bao gồm:

• Stress và lo lắng: Áp lực từ cuộc sống, công việc, mối quan hệ hoặc sự lo lắng về tương lai có thể làm cho bạn khó chịu và gây mất ngủ.
• Rối loạn tâm thần: Các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, hoặc rối loạn lo âu có thể gây ra mất ngủ hoặc làm cho nó trở nên nặng hơn.
• Lối sống không lành mạnh: Thói quen không lành mạnh như uống rượu, hút thuốc, hoặc tiêu thụ caffeine quá mức vào buổi tối, cũng như việc sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ có thể ảnh hưởng đến quá trình chìm vào giấc ngủ.
• Môi trường ngủ không thuận lợi: Ánh sáng mạnh, tiếng ồn, nhiệt độ phòng không phù hợp hoặc giường ngủ không thoải mái đều có thể gây ra mất ngủ và làm giảm chất lượng của giấc ngủ.
• Các vấn đề y tế: Mất ngủ có thể là triệu chứng của một số vấn đề y tế khác nhau, bao gồm đau, hen suyễn, tiểu đường, bệnh Parkinson và rối loạn giấc ngủ khác như apnea giấc ngủ.
• Thay đổi hormone: Các thay đổi hormone trong cơ thể, như thời kỳ kinh nguyệt, thai kỳ hoặc mãn kinh ở phụ nữ, hoặc thay đổi hormon ở nam giới, có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Thuốc và chất kích thích: Một số loại thuốc, chẳng hạn như các loại thuốc trị trầm cảm, thuốc ức chế appetit, hoặc thuốc chống cảm có thể gây mất ngủ.

Stress công việc dẫn đến mất ngủ.

Triệu chứng mất ngủ

Triệu chứng của mất ngủ có thể thay đổi tùy thuộc vào cá nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của mất ngủ:

• Khó chìm vào giấc ngủ: Bạn có thể gặp khó khăn trong việc lắng nghe và chìm vào giấc ngủ ban đầu.
• Thức dậy nhiều lần trong đêm: Bạn có thể thức dậy nhiều lần trong đêm và gặp khó khăn trong việc trở lại giấc ngủ sau khi thức dậy.
• Thức dậy sớm: Bạn có thể thức dậy quá sớm vào buổi sáng, trước thời gian dự kiến, và không thể tiếp tục giấc ngủ.
• Giấc ngủ không sâu hoặc không đủ: Dù bạn ngủ một số giờ nhất định, nhưng bạn vẫn cảm thấy mệt mỏi khi thức dậy do giấc ngủ không đủ sâu hoặc không được nghỉ ngơi.
• Cảm giác mệt mỏi ban ngày: Mất ngủ có thể gây ra cảm giác mệt mỏi, mệt nhọc, và mất tập trung trong suốt ngày.
• Dễ cáu kỉnh: Mất ngủ có thể làm tăng cảm giác cáu kỉnh, dễ cáu giận hoặc căng thẳng.
• Tình trạng tâm lý không ổn định: Mất ngủ có thể góp phần vào các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu, và căng thẳng.
• Giảm hiệu suất làm việc: Khả năng tập trung, làm việc và thực hiện các hoạt động hàng ngày có thể bị ảnh hưởng do mất ngủ.

Các dạng bệnh mất ngủ thường gặp

Mất ngủ có thể được phân loại thành nhiều dạng khác nhau dựa vào nguyên nhân, và đặc điểm triệu chứng. Dưới đây là hai dạng mất ngủ phổ biến:

• Mất ngủ tạm thời: Mất ngủ tạm thời thường xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn, thường kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Nguyên nhân có thể bao gồm căng thẳng, lo lắng, thay đổi múi giờ, chuyến đi xa, hoặc sử dụng các loại thuốc hoặc chất kích thích. Dạng mất ngủ này thường tự giải quyết mà không cần điều trị đặc biệt.
• Mất ngủ mãn tính: Mất ngủ mãn tính là loại mất ngủ kéo dài trong thời gian dài, thường là ít nhất 3 đến 6 tháng. Nguyên nhân của mất ngủ mãn tính có thể là căng thẳng tâm lý, vấn đề y tế, hoặc các thói quen ngủ không lành mạnh. Dạng mất ngủ này có thể gây ra ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống hàng ngày và thường cần được chữa trị bằng các phương pháp điều trị đa phương tiện.

Đối tượng dễ bị mất ngủ? 

Bị khó ngủ không chỉ ảnh hưởng đến năng suất làm việc mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe lâu dài. Đặc biệt, một số đối tượng dưới đây có nguy cơ bị mất ngủ bao gồm:

• Phụ nữ: Phụ nữ thường có khả năng mất ngủ cao hơn. Sự thay đổi về hormone trong chu kỳ kinh nguyệt và ở thời kỳ mãn kinh có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Trong thời kỳ mãn kinh, các triệu chứng như đổ mồ hôi ban đêm và bốc hỏa thường làm gián đoạn giấc ngủ. Mất ngủ cũng thường xuyên xảy ra khi mang thai.
• Người trên 60 tuổi: Người trên 60 tuổi thường có nguy cơ mất ngủ cao hơn. Thay đổi trong thói quen ngủ và sức khỏe có thể làm tăng khả năng mất ngủ khi già đi.
• Người thường xuyên di chuyển trái múi giờ: Việc thay đổi lịch làm việc hoặc du lịch có thể làm gián đoạn chu kỳ ngủ-thức, dẫn đến mất ngủ.
• Người thường xuyên gặp căng thẳng: Căng thẳng là một nguyên nhân phổ biến của mất ngủ ngắn hạn. Căng thẳng lớn hoặc kéo dài có thể dẫn đến mất ngủ kéo dài.
• Người gặp vấn đề về sức khỏe: Vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc thể chất có thể gây ra mất ngủ. Các vấn đề này có thể làm gián đoạn giấc ngủ của bạn.

Người già dễ bị mất ngủ.

Tác hại của chứng bệnh mất ngủ

Chứng bệnh khó ngủ không chỉ làm ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn có thể gây ra nhiều tác hại đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống tổng thể của bạn. Dưới đây là một số tác hại của mất ngủ:

• Mệt mỏi và kém tập trung: Thiếu ngủ thường dẫn đến cảm giác mệt mỏi và kém tập trung trong suốt ngày. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng làm việc, học tập và thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Rủi ro tai nạn: Người mất ngủ có khả năng cao hơn bị tai nạn giao thông hoặc làm việc không an toàn do giảm khả năng tập trung và thời gian phản ứng chậm chạp.
• Tăng nguy cơ bệnh tim mạch: Mất ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, đau tim và đột quỵ.
• Suy giảm miễn dịch: Giấc ngủ đủ và chất lượng giúp cơ thể sản xuất các tế bào miễn dịch để chống lại bệnh tật. Mất ngủ có thể làm suy giảm hệ thống miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.
• Tăng nguy cơ béo phì: Mất ngủ có thể gây ra biến động trong cân nặng và hormone liên quan đến cảm giác đói, làm tăng nguy cơ béo phì và các vấn đề liên quan đến chất lượng cơ bản của cơ thể.
• Tác động tâm lý: Mất ngủ có thể góp phần vào các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu và căng thẳng, làm suy giảm chất lượng cuộc sống và khả năng tương tác xã hội.
• Giảm hiệu suất làm việc và học tập: Mất ngủ có thể làm giảm hiệu suất làm việc và học tập do sự mệt mỏi và kém tập trung

Bệnh mất ngủ có chữa được không?

Câu trả lời là có. Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả cho mất ngủ, chúng thường phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể của tình trạng và tình trạng sức khỏe tổng thể của mỗi người. Các biện pháp điều trị có thể bao gồm thay đổi lối sống và thói quen ngủ, sử dụng thuốc hoặc các viên uống hỗ trợ giấc ngủ, điều trị tâm lý, điều trị các vấn đề y tế liên quan, thăm khám và tư vấn y tế chuyên sâu.

Chẩn đoán hội chứng mất ngủ

Các chuyên gia và bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán về bệnh mất ngủ bằng cách sử dụng một loạt các phương pháp khác nhau. Trước hết, họ thường tiến hành cuộc trò chuyện với bệnh nhân, hỏi về tiền sử sức khỏe, thói quen ngủ, tình trạng cá nhân, và triệu chứng liên quan đến mất ngủ. Sau đó, họ có thể đề xuất một số xét nghiệm nhất định để loại trừ các yếu tố khác có thể gây ra mất ngủ.

Thực tế cho thấy không có xét nghiệm cụ thể nào có thể chẩn đoán trực tiếp chứng mất ngủ. Thay vào đó, các xét nghiệm thường giúp loại trừ các triệu chứng tương tự với mất ngủ. Các phương pháp xét nghiệm thường bao gồm:

• Kiểm tra chứng ngưng thở khi ngủ: Bao gồm nghiên cứu giấc ngủ qua đêm (đo đa ký giấc ngủ) hoặc sử dụng thiết bị sàng lọc ngưng thở khi ngủ tại nhà.
• Actigraphy: Phương pháp đo lường hoạt động và giấc ngủ bằng thiết bị có thể đeo trên cổ tay hoặc cổ chân để ghi nhận chuyển động hàng ngày. Dữ liệu được thu thập từ thiết bị này sau đó được phân tích cùng với các xét nghiệm khác để đưa ra chẩn đoán về rối loạn giấc ngủ.
• Kiểm tra thời gian khởi đầu của nhiều cơn buồn ngủ khác nhau (MSLT): Xét nghiệm này giúp theo dõi hoạt động của các cơ quan trong cơ thể khi ngủ, bao gồm tim, não và hệ thống hô hấp, để cung cấp cái nhìn tổng quan về chất lượng giấc ngủ.

Ngoài các xét nghiệm trên, bác sĩ cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm khác tùy thuộc vào triệu chứng và tiền sử bệnh lý của từng bệnh nhân.

Điều trị chứng mất ngủ

Điều trị chứng mất ngủ thường bao gồm các biện pháp nhằm cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm bớt các triệu chứng liên quan. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến cho mất ngủ:

Thay đổi lối sống và thói quen ngủ:

• Thiết lập một lịch trình ngủ đều đặn: Điều này bao gồm việc đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian mỗi ngày, kể cả vào cuối tuần.
• Tạo một môi trường ngủ thoải mái: Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, tối, mát mẻ và thoải mái.
• Hạn chế tiêu thụ caffeine và rượu trước giờ ngủ: Tránh sử dụng các chất kích thích như caffeine và rượu ít nhất 4-6 giờ trước khi đi ngủ.

Cải thiện hành vi ngủ:

• Sử dụng kỹ thuật CBT-I (Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia): Phương pháp này giúp cải thiện thói quen và tư duy liên quan đến giấc ngủ.
• Chỉ sử dụng giường để ngủ: Không sử dụng giường để ăn uống, hoặc làm các công việc khác và chỉ sử dụng giường để ngủ.

Thuốc trợ giúp ngủ:

• Sử dụng thuốc trợ giúp ngủ như thuốc an thần hoặc thuốc tricyclic antidepressants có thể được sử dụng trong trường hợp cần thiết. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ và chỉ dùng trong thời gian ngắn.

Điều trị tâm lý hoặc điều trị các vấn đề y tế liên quan:

• Tâm lý trị liệu: Tìm kiếm sự hỗ trợ từ một nhà tâm lý hoặc chuyên gia tâm lý có thể giúp bạn vượt qua căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm liên quan đến mất ngủ.
• Điều trị các vấn đề y tế liên quan như đau, tiểu đường hoặc bệnh Parkinson có thể giúp cải thiện giấc ngủ.
• Trong một số trường hợp, việc thăm khám và tư vấn y tế chuyên sâu sẽ cần thiết để chẩn đoán và điều trị mất ngủ một cách hiệu quả.

Tạo môi trường ngủ thoải mái sẽ giúp ngủ ngon và ngủ sâu giấc hơn.

Phòng ngừa bệnh mất ngủ

Hầu hết ai cũng từng mắc chứng mất ngủ trong cuộc đời của mình, do đó để tránh mất ngủ và cải thiện giấc ngủ tốt hơn, người bệnh có thể thực hiện một số điều sau.

• Thiết lập một lịch trình ngủ đều đặn: Điều này bao gồm việc đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian mỗi ngày, kể cả vào cuối tuần.
• Tạo một môi trường ngủ thoải mái: Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, tối, mát mẻ và thoải mái.
• Hạn chế tiêu thụ caffeine và rượu trước giờ ngủ: Tránh sử dụng các chất kích thích như caffeine và rượu ít nhất 4-6 giờ trước khi đi ngủ.
• Thực hiện thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm căng thẳng.
• Sử dụng kỹ thuật giảm căng thẳng: Các liệu pháp như thiền, yoga hoặc hít thở sâu để giảm căng thẳng và chuẩn bị tâm trí cho giấc ngủ.
• Quản lý căng thẳng: Hãy học cách cân bằng giữa công việc và thời gian nghỉ ngơi để giảm bớt áp lực và lo âu trong cuộc sống hàng ngày.
• Dùng các viên uống hỗ trợ cải thiện chứng mất ngủ: Các chuyên gia đã nghiên cứu và phát hiện ra các tinh chất thiên nhiên như: Blueberry và Ginkgo Biloba. Đây là hai thành phần đã được kiểm chứng hiệu quả trong việc hỗ trợ phòng ngừa và cải thiện tình trạng mất ngủ và đau đầu. Dưỡng chất này cũng có thể hỗ trợ tăng cường trí nhớ, phòng ngừa nguy cơ đột quỵ và tai biến mạch máu não.

Chế độ dinh dưỡng cho người bị mất ngủ

Chế độ dinh dưỡng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý mất ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ dinh dưỡng cho những người bị mất ngủ:

• Caffeine có thể làm tăng tình trạng thức dậy và giảm chất lượng giấc ngủ. Hạn chế tiêu thụ các thức uống có chứa caffeine như cà phê, trà, và nước ngọt caffeinated vào buổi tối.
• Ăn thức ăn khó tiêu trước khi đi ngủ có thể gây khó chịu và gây ra vấn đề về tiêu hóa, làm giảm chất lượng giấc ngủ. Thay vào đó, ăn nhẹ và dễ tiêu hóa vào buổi tối.
• Ăn một chế độ ăn đa dạng và cân đối, bao gồm nhiều rau, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt, và protein chất lượng cao, có thể giúp cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cơ thể và hỗ trợ quá trình ngủ.
• Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chất béo omega-3 có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Bạn có thể tăng cường lượng omega-3 trong chế độ ăn của mình bằng cách ăn cá, hạt chia, hạt lanh, hoặc bổ sung omega-3.
• Đồ ăn và đồ uống chứa nhiều đường và các loại gia vị có thể làm tăng tình trạng tăng động sẽ khiến bạn khó ngủ, thường xuyên thức dậy và giảm chất lượng giấc ngủ.
• Mặc dù rượu có thể giúp bạn buồn ngủ ban đầu, nhưng nó có thể gây ra giấc ngủ không sâu và gián đoạn trong suốt đêm.
• Đảm bảo bạn uống đủ nước trong ngày, nhưng hạn chế việc uống nước quá nhiều trước giờ ngủ để tránh tình trạng tiểu đêm gây thức dậy giữa đêm.

Khi bị mất ngủ nên uống gì?

Khi bị mất ngủ, việc chọn lựa thức uống phù hợp có thể giúp cải thiện giấc ngủ và tạo điều kiện cho một giấc ngủ sâu và thư giãn. Một số loại thức uống bạn nên uống gồm:

• Nước lọc: Uống nước lọc là một lựa chọn tốt để duy trì sự hydrat hóa cơ thể, giúp tránh tình trạng tiểu phụ thuộc và giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Sữa ấm: Sữa ấm có thể giúp kích thích sự thư giãn và giúp bạn ngủ dễ dàng hơn. Bạn cũng có thể thêm một chút vani hoặc mật ong nếu bạn muốn thêm hương vị.
• Trà gừng: Trà gừng có thể giúp giảm căng thẳng và căng cơ, tạo ra một cảm giác thư giãn và dễ dàng ngủ hơn.
• Trà lá sen: Trà lá sen giúp thanh lọc cơ thể và giúp giảm căng thẳng. Việc uống trà lá sen vào buổi tối có thể giúp bạn dễ dàng vào giấc ngủ.

Trà gừng có thể giúp giảm căng thẳng giúp bạn có giấc ngủ chất lượng hơn.

Các bài tập cho người bị mất ngủ

Các bài tập cho người bị mất ngủ thường sẽ tập trung vào thư giãn tinh thần, đầu óc, giãn cơ. Yoga kết hợp giữa hít thở và các động tác nhẹ nhàng có thể giúp giảm căng thẳng và lo âu, tạo ra một cảm giác thư giãn và chuẩn bị tâm trí cho giấc ngủ.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể hiện các hoạt động aerobic nhẹ nhàng, đi bộ, đạp xe, hoặc bơi lội trong khoảng 30 phút mỗi ngày có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm mệt mỏi. Bạn nên thực hiện các bài tập vào buổi sáng hoặc trưa sẽ giúp kích thích sự tỉnh táo và giúp cơ thể và tâm trí dễ dàng thư giãn vào buổi tối, chuẩn bị cho giấc ngủ.

Các câu hỏi về mất ngủ thường gặp

Mất ngủ có nguy hiểm không?

Mất ngủ không chỉ là một vấn đề tạm thời mà còn có thể gây ra nhiều nguy hiểm đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Việc thiếu ngủ kéo dài có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như tiểu đường, béo phì, cao huyết áp, và bệnh tim mạch. Ngoài ra, nó cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng tâm thần, gây ra căng thẳng, lo âu, và trầm cảm, cũng như suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung. Mất ngủ cũng có thể làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông và làm việc không an toàn do giảm sự tập trung và phản ứng chậm.

Có thai có bị mất ngủ không?

Khi mang thai, một số phụ nữ có thể gặp phải vấn đề mất ngủ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Sự thay đổi hormone sẽ gây đau lưng, đau ngực, khó thở, buồn nôn, cảm giác lo lắng và căng thẳng đều có thể góp phần vào tình trạng mất ngủ. Tuy nhiên, không phải tất cả phụ nữ mang thai đều gặp phải vấn đề này và mức độ ảnh hưởng cũng có thể thay đổi từ người này sang người khác.

Ăn gì giảm mất ngủ?

Để giảm các triệu chứng của bệnh mất ngủ, bạn có thể bổ sung vào chế độ ăn của mình các thực phẩm giàu magie, tryptophan và canxi, cũng như các loại rau xanh và trái cây giàu chất chống oxy hóa. Các thực phẩm như hạt hạnh nhân, cá hồi, sữa, rau cải xanh, và các loại trái cây như cherry và dâu đều có thể giúp tạo điều kiện cho giấc ngủ tốt hơn.

Mất ngủ triền miên là gì?

Mất ngủ triền miên, hay còn được gọi là mất ngủ mãn tính, là một tình trạng mất ngủ kéo dài trong thời gian dài, thường kéo dài ít nhất 3 đến 4 đêm mỗi tuần trong ít nhất 3 tháng. Người mắc mất ngủ triền miên thường gặp khó khăn trong việc bắt đầu giấc ngủ, giữ được giấc ngủ sâu, hoặc thức dậy quá sớm vào buổi sáng và cảm thấy mệt mỏi.

Mất ngủ có chữa được không?

Mất ngủ là một vấn đề phổ biến và nó có thể chữa trị. Có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả để giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm các triệu chứng của mất ngủ. Những biện pháp chữa trị bao gồm thay đổi lối sống và thói quen ngủ, thực hiện kỹ thuật thư giãn, sử dụng viên uống hỗ trợ giấc ngủ và tham khảo ý kiến chuyên gia.

Tóm lại, bệnh mất ngủ là một vấn đề ảnh hưởng đến hàng triệu người trên khắp thế giới. Mất ngủ có thể đến từ căng thẳng hằng ngày hoặc do bệnh lý liên quan. Do đó, thay đổi thói quen sinh hoạt, thực hiện liệu pháp tâm lý và duy trì lịch trình tập thể dục đều có thể giúp người bệnh cải thiện chất lượng giấc ngủ của mình.