Mặc dù nhiều người cho rằng đây chỉ là một sự bất tiện tạm thời nhưng các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng chất lượng giấc ngủ kém có liên quan trực tiếp đến nhiều biến chứng thai kỳ.

Tầm quan trọng của giấc ngủ trong thai kỳ

Giấc ngủ chất lượng là yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc duy trì sức khỏe của phụ nữ mang thai và sự phát triển của thai nhi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, phụ nữ mang thai cần ngủ đủ 8 - 10 tiếng mỗi đêm để đảm bảo cơ thể có đủ thời gian phục hồi và cung cấp dưỡng chất cho thai nhi.

Thiếu ngủ kéo dài trong thai kỳ có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, bao gồm tăng nguy cơ mắc các biến chứng như tiểu đường thai kỳ, tiền sản giật, và sinh non. Ngoài ra, việc thiếu ngủ cũng làm tăng thời gian chuyển dạ và có thể dẫn đến các vấn đề về tâm lý như trầm cảm và lo âu sau sinh.

Đặc biệt, chứng ngưng thở khi ngủ – một rối loạn giấc ngủ phổ biến ở phụ nữ mang thai có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ mà còn làm giảm lượng oxy cung cấp cho cả mẹ và bé, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé, phụ nữ mang thai cần tạo điều kiện để có giấc ngủ ngon. Việc xây dựng thói quen đi ngủ và thức dậy đúng giờ, tạo môi trường ngủ thoải mái, tránh các chất kích thích trước khi ngủ và tham khảo ý kiến của bác sĩ sẽ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm thiểu các rủi ro trong thai kỳ.

Mẹ bầu bị mất ngủ nguyên nhân do đâu?

Theo một nghiên cứu được đăng trên Thư viện Y khoa Mỹ, 325 phụ nữ mang thai tại Phần Lan được khảo sát có thời gian ngủ trung bình trước khi mang thai là 7,8 giờ mỗi ngày. Trong tam cá nguyệt thứ nhất, số giờ ngủ tăng 8,2 giờ, giảm xuống 8 giờ trong tam cá nguyệt thứ hai và trở lại 7,8 giờ vào cuối thai kỳ.

Các yếu tố sinh lý, tâm lý và một số rối loạn giấc ngủ đặc thù có thể gây ra tình trạng mất ngủ ở bà bầu đặc biệt là trong ba tháng đầu và cuối thai kỳ.

  • Giai đoạn đầu thai kỳ: Sự gia tăng đột ngột của các hormone estrogen và progesterone là nguyên nhân chính gây mất ngủ. Các hormone này gây ảnh hưởng đến tâm trạng, tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, gây ra các triệu chứng như khó thở, tim đập nhanh và làm rối loạn chu kỳ giấc ngủ. Bên cạnh đó, các triệu chứng mang thai sớm như ốm nghén, mệt mỏi cũng góp phần làm giảm chất lượng giấc ngủ.

  • Giai đoạn cuối thai kỳ: Sự phát triển của thai nhi gây áp lực lên các cơ quan trong cơ thể người mẹ, đặc biệt là ở vùng lưng dưới và bụng dẫn đến đau nhức và khó tìm tư thế thoải mái khi ngủ. Các triệu chứng như chuột rút, co thắt tử cung, khó thở cũng làm gián đoạn giấc ngủ. Ngoài ra, lo lắng về quá trình sinh nở và những thay đổi trong cuộc sống cũng ảnh hưởng đến tâm lý của bà bầu, gây khó khăn trong việc thư giãn và đi vào giấc ngủ.

Ngoài ra, các rối loạn giấc ngủ đặc thù như ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn đường thở trên và hội chứng chân không yên cũng thường gặp ở phụ nữ mang thai. Ngưng thở khi ngủ làm giảm lượng oxy cung cấp cho cơ thể, gây gián đoạn giấc ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Hội chứng chân không yên, liên quan đến thiếu hụt folate (vitamin B9) một vi chất dinh dưỡng rất quan trọng cho sự phát triển của ống thần kinh ở thai nhi, gây ra cảm giác khó chịu ở chân và khiến bà bầu khó ngủ.

Mẹ bầu mất ngủ có ảnh hưởng đến thai nhi không? Rối loạn giấc ngủ ở phụ nữ mang thai không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người mẹ mà còn có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi. Để hiểu rõ hơn về tác động của việc mất ngủ ở bà bầu ảnh hưởng đến thai nhi thế nào, ECO Pharma mời bạn theo dõi tiếp phần bên dưới.

Mẹ bầu mất ngủ có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Mất ngủ kéo dài ảnh hưởng đến cả người mẹ và thai nhi theo nhiều cách khác nhau. Sau đây là một số vấn đề phổ biến.

1.Thiếu máu

Mẹ bầu mất ngủ có ảnh hưởng đến thai nhi không? Mất ngủ kéo dài ở phụ nữ mang thai gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với sự phát triển của thai nhi.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tình trạng thiếu ngủ mãn tính kích thích tuyến thượng thận tiết ra cortisol - một hormone gây stress, làm ức chế quá trình sản sinh hồng cầu (erythropoiesis). Điều này dẫn đến thiếu máu ở bà bầu, biểu hiện qua các triệu chứng như mệt mỏi, da xanh xao, hoa mắt, chóng mặt và khó thở.

Thiếu máu ở bà bầu làm giảm đáng kể khả năng vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng đến thai nhi, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của các cơ quan, đặc biệt là não bộ đang trong giai đoạn phát triển. Hậu quả của thiếu máu ở bà bầu có thể bao gồm sinh non, trẻ nhẹ cân, chậm phát triển bào thai và các vấn đề về thần kinh ở trẻ sơ sinh.

2. Chậm phát triển

Nghiên cứu gần đây công bố trên Tạp chí Nội tiết lâm sàng và Chuyển hóa của Hiệp hội Nội tiết Mỹ đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa thời gian ngủ ngắn ở bà bầu và nguy cơ trẻ bị rối loạn phát triển thần kinh. Theo đó, phụ nữ mang thai ngủ ít hơn 7 giờ mỗi đêm có khả năng sinh con gặp các vấn đề về nhận thức, hành vi và khả năng học tập cao hơn.

Đáng chú ý hơn là trẻ sơ sinh nam có vẻ nhạy cảm hơn với tác động của SSD. Nguyên nhân có thể do sự khác biệt về sinh lý và di truyền giữa hai giới, khiến trẻ trai dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường trước sinh hơn.

Cơ chế sinh học đằng sau mối liên hệ này vẫn đang được nghiên cứu sâu rộng. Tuy nhiên một số bằng chứng cho thấy thiếu ngủ làm tăng nồng độ cortisol, một hormone gây stress, gây ra viêm mãn tính và rối loạn chuyển hóa glucose. Điều này tạo ra một môi trường nội tiết không ổn định trong tử cung, ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ thai nhi.

Ngoài ra, nồng độ peptide C trong máu dây rốn (chỉ số đánh giá chức năng tuyến tụy của thai nhi) thường tăng cao ở những trẻ sinh ra từ mẹ thiếu ngủ. Điều này cho thấy sự liên quan giữa rối loạn chuyển hóa glucose có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của thai nhi và tăng nguy cơ mắc các rối loạn thần kinh.

3. Hay quấy khóc

Thiếu ngủ không chỉ làm tăng căng thẳng ở bà bầu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của trẻ, gây ra các vấn đề về hành vi. Khi bà bầu thiếu ngủ, cơ thể sẽ sản sinh ra nhiều hormone cortisol hơn, một loại hormone gây căng thẳng. Lượng cortisol tăng cao này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của người mẹ, làm tăng nguy cơ trầm cảm và lo âu, mà còn đi qua nhau thai, tác động trực tiếp đến thai nhi.

Môi trường trong tử cung bị ảnh hưởng bởi cortisol sẽ làm thay đổi sự phát triển của hệ thần kinh trung ương ở thai nhi. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ sơ sinh sinh ra đã có xu hướng dễ bị kích thích, khó ngủ và quấy khóc nhiều hơn. Ngoài ra, thiếu ngủ ở bà bầu cũng có thể làm thay đổi nhịp sinh học của cả mẹ và bé, khiến bé khó phân biệt giữa ngày và đêm, từ đó gây ra tình trạng thức khuya, ngủ ngày.

Một nghiên cứu theo dõi 1290 cặp mẹ - con gần đây đã xác nhận mối liên hệ này. Cụ thể những bà mẹ có điểm số trầm cảm và lo âu cao trong thai kỳ thường có con khóc nhiều hơn trong những tháng đầu đời. Ngoài ra, các yếu tố như di truyền, các vấn đề sức khỏe khác ở bà bầu và môi trường sống cũng có thể góp phần vào tình trạng này.

Cortisol hormone căng thẳng của người mẹ có khả năng đi qua nhau thai, gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương của thai nhi, biểu hiện qua các triệu chứng bồn chồn, quấy khóc ở trẻ sau sinh.

Một số biện pháp giúp mẹ bầu ngủ ngon hơn

Biện pháp giúp bà bầu ngủ ngon hơn tập trung vào việc xác định nguyên nhân gây mất ngủ và có biện pháp cải thiện theo từng nguyên nhân. Cụ thể.

1. Cải thiện các triệu chứng gây mất ngủ ở phụ nữ mang thai

Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng giúp cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho mẹ và bé, giảm thiệu các triệu chứng trong thai kỳ gây mất ngủ như:

  • Giảm chuột rút ở chân: Để giảm thiểu tình trạng chuột rút thường gặp khi mang thai, bà bầu nên bổ sung đầy đủ canxi và magie qua các loại thực phẩm như sữa, sữa chua, rau lá xanh đậm, hải sản, các loại hạt, trái cây và đậu, giúp xương chắc khỏe, thư giãn cơ bắp, giảm co thắt cơ.
  • Giảm buồn nôn và ợ nóng: Các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như gạo trắng, bánh mì nguyên cám, chuối, táo, khoai lang và súp gà thường được khuyến khích. Những thực phẩm này cung cấp năng lượng cần thiết, đồng thời giảm thiểu gánh nặng cho hệ tiêu hóa, từ đó làm giảm các triệu chứng khó chịu.
  • Ngăn ngừa táo bón: Bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh lá đậm, mận, lê, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu giúp tăng cường nhu động ruột, làm mềm phân và hỗ trợ quá trình đại tiện.
  • Trị chứng tê bì tay chân: Các loại thực phẩm giàu vitamin B6 như cá hồi, thịt gà, chuối, khoai lang và quả óc chó giúp hỗ trợ chức năng thần kinh, cải thiện tình trạng tê bì.
  • Giảm mệt mỏi: Bổ sung đầy đủ protein và vitamin B12 từ các loại thực phẩm như thịt nạc, cá, trứng, sữa chua, các loại đậu, cá hồi, thịt bò, thịt gà, trứng, sữa chua.
  • Giảm chứng ợ nóng: Ợ nóng là một triệu chứng phổ biến ở phụ nữ mang thai, có thể gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe của cả mẹ và bé. Để giảm thiểu tình trạng này, mẹ bầu nên chia nhỏ bữa ăn thành 5 - 6 bữa nhỏ trong ngày, thay vì ăn 3 bữa lớn. Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm có tính kích thích dạ dày cao như đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, thức ăn nhanh. Đồng thời, tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, thịt gà, cá, đậu phụ và sữa chua. Uống đủ nước và tránh ăn khuya ít nhất 2 tiếng trước khi ngủ để dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn và giảm thiểu triệu chứng ợ nóng khi ngủ.

Mẹ bầu nên bổ sung đầy đủ canxi và magie từ thực phẩm giúp giảm triệu chứng chuột rút ở chân gây gián đoạn giấc ngủ.

2. Điều chỉnh lối sống khoa học cải thiện mất ngủ ở mẹ bầu:

  • Hoạt động hàng ngày: Hoạt động thể chất đều đặn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ ở phụ nữ mang thai. Các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ, đạp xe hoặc pilates (sau khi tham khảo ý kiến của bác sĩ) nên được thực hiện vào buổi sáng để tăng cường sức khỏe tổng thể và giảm căng thẳng.tập luyện đều đặn giúp điều hòa nhịp sinh học, từ đó hỗ trợ giấc ngủ sâu và ngon hơn vào ban đêm. Ngoài ra, việc chợp mắt ngắn (không quá 30 phút) vào buổi trưa có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ ban đêm. Tuy nhiên, nên tránh ngủ quá muộn trong ngày (sau 15 giờ) vì điều này có thể làm rối loạn nhịp sinh học và gây khó ngủ vào ban đêm.
  • Giảm chất lỏng nạp vào: Uống quá nhiều nước trước khi đi ngủ có thể làm tăng tần suất đi tiểu đêm, gián đoạn giấc ngủ ở bà bầu. Để cải thiện tình trạng này, bà bầu nên hạn chế lượng nước uống trong 2 giờ trước khi đi ngủ. Nếu cảm thấy khát, chỉ nên uống một lượng nhỏ nước, chia thành nhiều ngụm nhỏ.
  • Tránh chất kích thích: Bà bầu nên tránh tiêu thụ caffeine trong vòng 8 giờ trước khi đi ngủ và hạn chế tiếp xúc với các thiết bị điện tử phát ra ánh sáng xanh như máy vi tính, điện thoại di động ít nhất một giờ trước khi đi ngủ.
  • Vệ sinh giấc ngủ: Bà bầu nên duy trì lịch trình ngủ - thức ổn định bằng cách đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần, cơ thể sẽ dần hình thành thói quen ngủ ngon hơn. Tạo môi trường ngủ lý tưởng, bao gồm phòng ngủ yên tĩnh, tối và mát mẻ, sử dụng nệm và gối phù hợp, sẽ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ đáng kể.
  • Tư thế thoải mái: Nằm nghiêng về bên trái là tư thế ngủ được khuyến khích nhất cho phụ nữ mang thai. Tư thế này giúp tăng cường lưu thông máu đến tử cung, cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi. Kê gối giữa hai chân và sử dụng gối ôm để nâng đỡ bụng sẽ giúp giảm áp lực lên lưng và hông, đồng thời giúp mẹ bầu cảm thấy thoải mái hơn trong suốt quá trình mang thai.
  • Kỹ thuật thư giãn: Thực hiện các kỹ thuật thư giãn như tập thở sâu, giãn cơ, thiền, yoga, tắm nước ấm hoặc massage có thể giúp giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
  • Không suy ngẫm: Nếu bà bầu không thể ngủ lại, thay vì nằm trên giường và trằn trọc, hãy đứng dậy và thực hiện các hoạt động thư giãn nhẹ nhàng như thiền, đọc sách dưới ánh đèn mờ hoặc nghe nhạc nhẹ nhàng.

3. Phương pháp điều trị mất ngủ bằng thuốc và liệu pháp thay đổi hành vi

Bác sĩ có thể kết hợp cả thuốc và các liệu pháp thay đổi hành vi phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, ưu tiên các loại thuốc có độ an toàn cao cho cả mẹ và bé.

  • Thuốc kháng an thần histamine như doxylamine thường được dùng đường dùng trong suốt thai kỳ. Thuốc này thường được dung nạp tốt và ít gây tác dụng phụ nghiêm trọng tuy nhiên bà bầu vẫn nên tham khảo với bác sĩ trước khi dùng.
  • Melatonin là một hormone tự nhiên đôi khi được sử dụng để hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ. Tuy nhiên, các nghiên cứu về độ an toàn của melatonin đối với phụ nữ mang thai còn hạn chế. Do đó, việc sử dụng melatonin trong thời kỳ mang thai cần được cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ nên thực hiện theo chỉ định của bác sĩ.
  • Thuốc benzodiazepin như temazepam có nguy cơ gây nghiện và không được khuyến khích sử dụng để điều trị mất ngủ ở phụ nữ mang thai. Sử dụng thuốc này có thể dẫn đến hội chứng cai thuốc ở trẻ sơ sinh sau khi sinh. Do đó, chỉ trong những trường hợp đặc biệt, bác sĩ mới cân nhắc kê đơn benzodiazepin với liều thấp nhất và trong thời gian ngắn nhất có thể
  • Liệu pháp hành vi nhận thức: Hoạt động bằng cách thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực liên quan đến giấc ngủ. Nghiên cứu cho thấy CBT có thể giúp giảm lo lắng, cải thiện chất lượng giấc ngủ và tăng cường sức khỏe tâm thần. Mặc dù chưa có đủ bằng chứng để khẳng định hiệu quả của liệu pháp này đối với phụ nữ mang thai, nhưng phương pháp này có thể mang lại nhiều lợi ích cho cả mẹ và bé, bao gồm giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và nâng cao chất lượng cuộc sống
  • Khắc phục chứng ngưng thở khi ngủ, tay chân không yên: Nếu mắc chứng ngưng thở khi ngủ, bà bầu có thể cần máy CPAP, cung cấp áp suất không khí dương tính qua mặt nạ để giữ cho đường thở mở trong khi ngủ. Ngoài ra, bà bầu nên bổ sung folate (vitamin B9) thông qua chế độ ăn uống giàu rau xanh lá, đậu, trái cây họ cam quýt và lòng đỏ trứng hoặc bổ sung bằng viên uống theo chỉ định của bác sĩ.

Chế độ ăn giàu folate từ rau xanh, đậu, trái cây họ cam quýt và lòng đỏ trứng hỗ trợ mẹ bầu có giấc ngủ ngon và sâu hơn.

Các câu hỏi liên quan

Thai kỳ là giai đoạn mà nhu cầu về giấc ngủ tăng cao. Tuy nhiên, nhiều bà bầu gặp phải các vấn đề về giấc ngủ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của cả mẹ và bé. Sau đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến giấc ngủ trong thai kỳ:

1.Khi mẹ bầu thức con có ngủ không?

Thai nhi có chu kỳ ngủ - thức riêng, không hoàn toàn đồng bộ với mẹ nhưng giấc ngủ của bé vẫn chịu ảnh hưởng bởi môi trường trong bụng mẹ. Tiếng ồn, chuyển động của mẹ, cũng như nhịp sinh học chung của cơ thể mẹ đều tác động đến giấc ngủ của thai nhi. Nếu mẹ thường xuyên thức khuya hoặc ngủ không ngon giấc, điều này có thể làm gián đoạn chu kỳ ngủ của bé, gây ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và hệ thần kinh.

2. Mẹ bầu ngủ nhiều có tốt cho thai nhi không?

Mặc dù giấc ngủ giúp duy trì sức khỏe của bà bầu và sự phát triển của thai nhi nhưng ngủ quá nhiều cũng có thể không có lợi. Phụ nữ mang thai nên ngủ từ 7 giờ - 9 giờ mỗi đêm. Ngủ quá 9 giờ mỗi đêm có thể làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp, sinh mổ, béo phì sau sinh, bé sinh ra với cân nặng thấp hơn bình thường. Điều này có thể là do việc ngủ quá nhiều làm giảm hoạt động thể chất, ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa đường và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Ngủ đủ từ 7 - 9 tiếng mỗi đêm, giúp duy trì sức khỏe của bà bầu và sự phát triển của thai nhi. Tránh ngủ quá 9 tiếng mỗi đêm.

3. Bà bầu thức đêm ngủ ngày có tốt không?

Thức đêm ngủ ngày ở bà bầu làm đảo lộn nhịp sinh học tự nhiên, gây ảnh hưởng đến sự cân bằng nội tiết tố và các quá trình sinh lý trong cơ thể. Ánh sáng mặt trời đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh đồng hồ sinh học. Khi nhịp sinh học bị rối loạn, bà bầu dễ gặp phải các vấn đề như mệt mỏi, khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của thai nhi. Vì vậy, bà bầu nên cố gắng duy trì một lịch trình ngủ - thức ổn định.

4. Mẹ bầu thức khuya có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Mặc dù việc thức khuya một vài lần có thể không gây ảnh hưởng nghiêm trọng nhưng thói quen thức khuya thường xuyên và thiếu ngủ sâu sẽ tác động tiêu cực đến cả bà bầu và thai nhi. Bà bầu thức khuya liên tục, nhịp sinh học bị rối loạn, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất các hormone tăng trưởng và tái tạo tế bào, dẫn đến chậm phát triển, khó tăng cân và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý ở thai nhi. Ngoài ra, bà bầu cũng dễ gặp phải các vấn đề như tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp và trầm cảm sau sinh.

Xem thêm: Các tác hại của thức khuya

Mẹ bầu mất ngủ có ảnh hưởng đến thai nhi không? Thiếu ngủ kéo dài ở phụ nữ mang thai có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như sinh non, tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp và chậm phát triển bào thai.