PGS.TS.Nguyễn Chương
Bác sĩ chuyên khoa Thần kinh, Nhà giáo ưu tú, Ủy viên chấp hành Tổng hội Y học Việt Nam, Tổng thư ký Hội Thần kinh học Việt Nam. Thành viên Hiệp hội Hàn lâm Thần kinh Hoa Kỳ (A A N), và Hiệp hội Thần kinh các nước nói tiếng Pháp
Tai biến mạch máu não là loại bệnh vừa có tính chất kinh điển, vừa có tính chất thời sự của Y học trên toàn thế giới.
Trong thực hành đa khoa, tai biến mạch máu não là chứng bệnh thường gặp, nhất là ở khoa Hồi sức cấp cứu, khoa tim mạch, khoa Nội, khoa Thần kinh, khoa Phẫu thuật thần kinh, khoa Phục hồi chức năng....
Là loại bệnh nặng, có tỷ lệ tử vong cao và có nhiều di chứng nên việc phòng bệnh là rất quan trọng. Do đó, đã có nhiều chiến lược phòng bệnh mà Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra thảo luận triển khai, nhất là cho cộng đồng.
Tai biến mạch máu não là rối loạn tuần hoàn não cấp tính, biểu hiện chung là cơn Đột quỵ điển hình “thường là do tăng huyết áp, Xơ cứng mạch não, các loại bệnh khác”.
1. Tuần hoàn não
1.1. Tưới máu não được thực hiện bởi hai nguồn động mạch não
Hệ mạch cảnh trong, tách từ động mạch cảnh gốc, tận cùng là động mạch não trước và động mạch não giữa.
Hệ sống nền, hình thành từ hai động mạch gai sống trước Thân – Nền. Động mạch thân nền cấp máu chủ yếu ở vùng thân não, tiểu não với các nhánh bên “động mạch tiểu não trên trước, động mạch tiểu não giữa và động mạch tiểu não sau” và tận cùng là động mạch não sau.
1.2. Ở vỏ não, ở não “động mạch não trước, động mạch não giữa, động mạch não sau đều phân các nhánh nông tưới máu ở vỏ não” và các nhánh sâu “tươi máu vào các nhân xám trung ương”. Đặc biệt, động mạch Cha rcot, động mạch đậu vân “còn gọi là động mạch chảy máu não”.
1.3 Các vòng tiếp nối đảm bảo sự tưới máu não được đều khắp, giữa hệ cảnh và hệ sống nền, giữa động mạch cảnh ngoài và động mạch cảnh trong, giữa các vùng não...
- Vòng tiếp nối giữa động mạch cảnh ngoài và động mạch cảnh trong, đồng mạch mắt.
- Tưới máu bồi phục ngoài. - Vòng Villi s vòng tiếp nối quan trọng với các nhánh động mạch não giữa, động mạch não trước, động mạch thông trước, động mạch thông sau.
- Các tiếp nối màng mạch...
1.4. Tưới máu não đảm bảo hoạt động chức năng của não, ở ngoài nông, ở trong sâu, đặc biệt hoạt động tim mạch đảm bảo tưới máu não.
Tim mạch ------> Não
(huyết động học, độ quánh, lòng động mạch....)
1.5. Hoạt động tâm lý
Các hoạt động tâm lý bao gồm: nghề nghiệp, các yếu tố gia đình, xã hội là những tác động tâm lý ảnh hưởng tới tuần hoàn não....
- Rối loạn tuần hoàn não
- Yếu tố nguy cơ không khắc phục được. Đó là tuổi, giới , là thời tiết, thời sinh học...
- Yếu tố nguy cơ có thể khắc phục được. Đó là thói quen, tập quán sinh hoạt, yếu tố xã hội, là phát hiện và điều trị các bệnh lý là yếu tố nguy ách phát hiện sớm và xử trí kịp thời bệnh nhân tai biến mạch máu não cơ - bệnh tăng huyết áp, rối loạn chuyển hoá lipid, bệnh tim mạch, bệnh thận, bệnh tiểu đường....
